در عصر مدرن در حوزه پزشکی شاهد پیشرفت هایی هستیم که حاصل تلفیق و ترکیب رشته های مختلف علمی بوده اند. در واقع با پیشرفت علوم، التقاطی شدن برخی از رشته هایی که مستقل بودند منجر به ایجاد رشته های سومی شدند که در عین کمک گرفتن از مبانی و اصول اولیه دو دانش قبلی اما در چارچوب خودش دستاورد های علمی نوید بخشی داشته و شیوه های درمان بیماریها را کشف کرده است. یکی از رشته های علمی که بدین منوال که ذکر نمودیم ایجاد شده اند رشته پزشکی هسته ای است. این رشته که ترکیبی بین دو شاخه فیزیک هسته ای و پرتو نگاری مولکولی است. در این رشته خاص علمی که می توان جزء شاخه و رشته های علمی جدید و نوین دانست از خاصیتی که مواد به لحاظ هسته ای دارند در جهت تشخیصی و درمانی بیماری ها حرکت می کنند.
پزشکی هسته ای و کاربرد پزشکی هسته ای
این نوع روش تشخیصی و درمانی در واقع با استفاده از رادیو داروها و مواد رادیو اکتیو مراحل تشخیص و درمان را انجام می دهد. که البته در تشخیص، یکسری تجهیزات و ابزار آلات پزشکی وجود دارند که که در این روند ما را یاری می رسانند.
حال می خواهیم به مواردی بپردازیم که با این روش می توان به تشخیص و درمان آن مشکلات پرداخت.
- تشخیص بیماری های قلبی و عروقی
- تشخیص متاستازهای کنسر
- درمان بیماری ها مثل تیروئید
- درمان سرطان
- تشخیص انواع تومورهای مغزی و چشمی، بیماری های کلیوی (اسکن کلیه) و مجاری ادراری
- درمان غدد. اگر غده هایی سرطانی بوجود آمده باشند با تابش یکسری اشعه ها به آن می توانند روند رشد آن را متوقف کنند.
ذکر نکاتی کلی در جهت آشنایی بیشتر با اسکن هسته ای
- مشکلی که در پزشکی هسته ای وجود دارد این است که در زمینه کمبود تجهیزات و مراکز وجود دارد که این مهم در سال های آینده و با تعیین بودجه های مناسب در این زمینه به راحتی قابل جبران و پیشرفت است.
- نکته ای که باید تاکید کرد این است که بیماران از طریق ورود اشعه هایی داخل بدن شان تشخیص و درمان بیماری شان انجام می شود. ولی بیماران عزیز با میزانی معین و استانداردی این اشعه ها را دریافت می کنند و نیازی به نگرانی ندارند. زیرا که این مقدار اشعه آسیبی به بدن نمی رساند.
- پزشکان هسته ای علاوه بر اینکه می توانند از این روش برای تشخیص بیماری ها استفاده کنند می توانند با تولید و استفاده از انواع رادیو دارو ها به درمان انواع بیماران بپردازند.
انواع رادیو داروها: تالیوم، ساماریوم، رنیوم
- نکته ای نوید بخش که در این نوع پزشکی وجود دارد این است که میزان پیشرفت بیماری سرطان را در افراد نشان می دهد و باعث می شود پزشک به درستی تششخیص بدهد که باید از کدام دارو برای درمان و یا پیشگیری از پیشرفت بیماری استفاده کند.
- در سطح استان تهران و نیز در سطح استان اصفهان نیز تعداد قابل توجهی مراکز هسته ای وجود دارد که در حال خدمت رسانی به هموطنان عزیز هستند . در همه مراکز علیرغم تمام مشکلاتی که وجود دارد اما متخصصین با تجربه و باسوادی وجود دارد که در این زمینه به بیماران کمک می کنند.
- در پزشکی هسته ای با استفاده از عکسبرداری هایی که انجام می شود تشخیص و درمان بیماریها عملی می گردد. این عکس ها مهم ترین کاری که انجام می دهند این است که عملکرد اعضاء داخلی بدن را نشان می دهد. و مشاهده عملکرد آنها باعث می شود پزشکان بدانند که یک عضو خاص چرا و چگونه از مسیر اصلی عملکردهای خود خارج شده است.
- سالیانه تقریبا یک ملیون نفر نیازمند استفاده از این روش برای روند تشخیصی و درمانی انواع بیماری ها هستند.
- اخیرا دانشمندان ایرانی توانستند رادیو دارویی تولید کنند که با استفاده از آن بیماری پارکینسون را تشخیص دهند.
- در حال حاضر تعداد قابل توجهی در زمینه پزشک هسته ای آموزش دیده اند و دانشجویان بسیاری در حال کسب تخصص هستند.
تشخیص بیماری دو مرحله است
بدین معنا که ابتدا عکس برداری اتفاق می افتد (این عکس برداری مراحلی دارد و نیز اینکه باید در شرایط خاصی و با تزریق یکسری مواد رادیو اکتیو خاص پروسه ی عکس برداری به طور درستی طی گردد. و البته که قبل از آن پزشک معالج راهنمایی های لازم را به بیمار ارائه خواهد داد.) و افراد در داخل دستگاهی قرار گرفته و با رعایت شرایطی حصول این امر را ممکن می سازند.
در مرحله دوم سنجش هایی است که در آزمایشگاه توسط پزشکان خبره انجام می شود تا بتوانند تشخیص درستی برای تصاویری که مشاهده می کنند داشته باشند. شاید بتوان به قطعیت گفت این مرحله مهم ترین مرحله ای است که هر پزشکی باید با نهایت دقت و حساسیت به انجام برساند مبادا مشکلی در عکس وجود داشته باشد و وی از آن غافل بماند. در این مرحله می توان گفت دانش و تجربه پزشک به کمک وی آمده تا بهترین عملکرد را از خود داشته باشد. پس از انجام تشخیص های لازم در صورت وجود مشکلی پزشک مساله را با بیمار درمیان گذارده و با همکاری یکدیگر روند درمان را آغاز می کنند. در مواردی عدم همکاری بیماران باعث شده که پروسه بیماری سخت تر و اوضاع وخامت بیشتری پیدا کند.
اسکن دیورتیکول مکل
دیورتیکول مکل را می توان از دلایل مشکلاتی که در ناحیه گوارش و درد هایی در نواحی شکمی وجود دارد و نیز منجر به خونریزی می شود دانست. این موضوع در کودکان نیز بیشتر مشاهده شده است. زمانی که اسید معده زیاد ترشح شود در روده کوچک با خونریزی هایی مواجه می شویم که این بیماری را در پی دارد. برای تشخیص این بیماری لازم است اسکن دیورتیکول مکل انجام شود تا تصویری از فضای داخلی روده ها به دست ما دهد تا پزشکان بتوانند در جهت تعیین وضعیت بیماری و میزان پیشرفت این بیماری پیش روند و اقدامات لازم را در جهت درمان بکار بگیرند.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم که بتوانیم آشنایی اجمالی ای داشته باشیم در خصوص این رشته و دانش و فعالیت هایی که در این حوزه جای می گیرند و درحال انجام است. بسیار فعالیت هایی وجود دارد که آشنایی با آنها باعث می شود بتوانیم در زمان بروز مشکل بهترین تصمیم گیری را داشته باشیم و با اتخاذ تصمیم درست برای حل مشکلات پزشکی مان در روند تشخیص و درمان موفق عمل کنیم. پیشگیری بیماری بهتر از درمان است و درمان به موقع موجب می شود قبل از اینکه بیماری جدی شود به مبارزه و درمان آن بپردازیم. متاسفانه به دلیل ناآگاهی ها در زمینه های مختلف پزشکی مشکلات فراوانی روبرو هستیم. از جمله آنکه افراد به محض اینکه تجویز هایی دریافت می کنند به سرعت دچار اظطراب می شوند و کار پزشک را با اخلال مواجه می سازند.