اسکن هسته ای کلیه چیست؟

اسکن هسته ای کلیه، که به عنوان اسکن DMSA یا اسکن MAG3 نیز شناخته می شود، یک نوع تصویربرداری پزشکی است که برای ارزیابی عملکرد کلیه ها و تشخیص بیماری های کلیوی استفاده می شود. این روش شامل تزریق یک ماده رادیواکتیو به داخل ورید است که توسط سلول های سالم کلیه جذب می شود. سپس با استفاده از یک دوربین مخصوص، تصاویر از کلیه ها گرفته می شود تا توزیع ماده رادیواکتیو را نشان دهد. در این مقاله از تمام زوایا این موضوع را بررسی کردیم.

اسکن کلیه به دو روش اسکن هسته ای کلیه و اسکن دینامیک کلیه انجام می شود. در ادامه اسکن هسته ای کلیه را برای شما شرح خواهیم داد.

کاربردهای اسکن هسته ای کلیه

برخی از کاربردهای اسکن هسته ای پزشکی کلیه عبارتند از:

تشخیص عفونت کلیه: اسکن هسته ای می تواند به طور موثری عفونت کلیه (پیلونفریت) را که اغلب با آزمایشات ادرار و سونوگرافی به سختی قابل تشخیص است، شناسایی کند.

• تشخیص انسداد کلیه: اسکن هسته ای می تواند به شناسایی انسداد در حالب ها، لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند، کمک کند.
• ارزیابی عملکرد کلیه: اسکن هسته ای می تواند برای تخمین میزان عملکرد هر کلیه به صورت جداگانه استفاده شود.
• تشخیص تومورهای کلیه: اسکن هسته ای می تواند به شناسایی تومورهای کلیه، از جمله سرطان کلیه، کمک کند.
• ارزیابی پیوند کلیه: اسکن هسته ای می تواند برای نظارت بر سلامت کلیه پیوندی و تشخیص زودهنگام عوارض احتمالی استفاده شود.

بلیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از تصویر برداری و اسکن

مزایای اسکن هسته ای کلیه:

• اسکن هسته ای کلیه می تواند اطلاعات دقیقی در مورد عملکرد و سلامت هر کلیه به صورت جداگانه ارائه دهد.
• این روش نسبتاً غیرتهاجمی است و نیازی به بیهوشی یا برش پوست ندارد.
• اسکن هسته ای کلیه در اکثر افراد بی خطر است و عوارض جانبی کمی دارد.

چرا پزشک این تصویربرداری را تجویز می کند؟

اگر مشکوک به وجود مشکلاتی در عملکرد کلیه‌ها باشید، پزشک شما را برای اسکن کلیه به مرکز پزشکی هسته‌ای معرفی می‌کند تا جریان خون، عملکرد و جریان ادرار از کلیه‌ها را بررسی کند.

چگونه برای اسکن هسته ای کلیه آماده شوم؟

مهم است که قبل از انجام اسکن مایعات زیادی بنوشید، بنابراین دوربین گاما می تواند از مایعی که در کلیه ها جمع آوری شده و از طریق حالب ها به مثانه تخلیه می شود، عکس بگیرد.

 اگر اسکن به دلیل فشار خون بالا ی ثانویه به دلیل بیماری کلیوی یا تنگی شریان کلیوی انجام شود، برخی از داروهای فشار خون باید ۴ تا ۷ روز قبل از انجام اسکن قطع شوند.

معمولاً نیازی به ناشتا بودن نیست، اما اگر اسکن برای بررسی فشار خون بالا باشد، ممکن است برخی مراکز از شما بخواهند تا ۴ ساعت قبل از اسکن چیزی نخورید.

با پزشک خود صحبت کنید یا برای دستورالعمل های مربوط به آمادگی برای اسکن با بخش پزشکی هسته ای بیمارستان یا مرکز رادیولوژی که در آن اسکن را انجام می دهید تماس بگیرید.

موارد منع اسکن هسته ای کلیه

اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید، باید به پزشک یا متخصص خود و کارکنان پزشکی هسته ای اطلاع دهید.بارداری یک منع مطلق برای اسکن کلیه است تا از قرار گرفتن جنین در معرض تشعشعات جلوگیری شود.

 اگر در دوران شیردهی هستید و برای انجام اسکن هسته ای اجبار دارید، پزشک و کارکنان پزشکی هسته ای در مورد نیاز به دوشیدن شیر مادر و کاهش تماس مستقیم با نوزاد برای مدت کوتاهی پس از اسکن صحبت خواهند کرد، این برای جلوگیری از رسیدن تشعشعات غیر ضروری به کودک شما است. برخی از داروها که در مطالعات پزشکی هسته ای مورد استفاده قرار می گیرند، می توانند به شیر مادر و متعاقباً به کودک منتقل شوند.

در حالی که اسکن هسته ای کلیه می تواند ابزاری ارزشمند برای تشخیص بیماری های کلیوی باشد، در برخی موارد انجام آن ممنوع یا نامناسب است. موارد منع اسکن هسته ای کلیه شامل موارد زیر است:

حاملگی و شیردهی:

به دلیل خطر بالقوه قرار گرفتن جنین یا نوزاد در معرض تابش، اسکن هسته ای کلیه در دوران بارداری یا شیردهی به طور کلی توصیه نمی شود.

آلرژی به مواد حاجب:

برخی از افراد ممکن است به مواد حاجب رادیواکتیوی که در اسکن هسته ای کلیه استفاده می شود، آلرژی داشته باشند. اگر سابقه واکنش آلرژیک به مواد حاجب دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

بیماری های کلیوی:

در برخی موارد، بیماری های کلیوی مانند نارسایی کلیه می تواند خطر عوارض جانبی اسکن هسته ای کلیه را افزایش دهد.

شرایط خاص پزشکی:

برخی از شرایط پزشکی مانند دیابت کنترل نشده یا بیماری های التهابی می تواند بر دقت اسکن هسته ای کلیه تأثیر بگذارد.

مصرف برخی از داروها:

مصرف برخی از داروها، مانند دیورتیک ها یا داروهای حاوی ید، می تواند بر نتایج اسکن هسته ای کلیه تأثیر بگذارد.

کودکان:

به طور کلی، اسکن هسته ای کلیه در کودکان فقط در صورت ضرورت و با احتیاط شدید انجام می شود.

سابقه قرار گرفتن در معرض تابش:

اگر در گذشته در معرض تابش یونیزاسیون قرار گرفته اید، مانند پرتودرمانی یا رادیوگرافی مکرر، باید به پزشک خود اطلاع دهید.

ملاحظات دیگر:

در برخی موارد، ممکن است جایگزین های ایمن تر و کم تهاجمی تری برای اسکن هسته ای کلیه وجود داشته باشد. پزشک شما می تواند در مورد مناسب ترین روش تصویربرداری برای شما با توجه به شرایط خاص شما صحبت کند.

قبل از انجام هر نوع اسکن، همیشه مهم است که با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای آن صحبت کنید و در مورد هر گونه شرایط پزشکی یا دارویی که مصرف می کنید، به او اطلاع دهید.

تجهیزات اسکن هسته ای کلیه

تجهیزات اسکن هسته‌ای کلیه به‌طور عمده شامل یک دوربین گاما و یک سیستم کامپیوتری است. دوربین گاما تشعشعاتی که از یک ماده رادیواکتیو منتشر می‌شود را شناسایی می‌کند، که معمولاً به‌صورت تزریقی به یک ورید وارد می‌شود. این ماده رادیواکتیو از طریق جریان خون حرکت کرده و در کلیه‌ها متمرکز می‌شود. دوربین گاما تصاویر کلیه‌ها را هنگام حرکت ماده رادیواکتیو از طریق آن‌ها ثبت می‌کند و به ارزیابی عملکرد و ساختار کلیه‌ها کمک می‌کند. سیستم کامپیوتری این تصاویر را پردازش کرده و تصاویری دقیق و داده‌هایی برای تشخیص صحیح فراهم می‌کند. اجزای دیگر ممکن است شامل یک تخت بیمار، مانیتور، و کنسول کنترل برای تکنسین باشد.

در طول اسکن هسته ای کلیه چه اتفاقی می افتد؟

در بدو ورود، قد و وزن شما اندازه گیری می شود تا متخصص پزشکی هسته ای بتواند دوز و تنظیم دوربین را تعیین کند. برای اطمینان از اینکه به خوبی هیدراته شده اید، به شما پیشنهاد می شود مقداری آب بنوشید.

برای هر دو اسکن DTPA و MAG3، شما روی تخت اسکن با یک دوربین گاما در زیر تخت دراز خواهید کشید. ثابت ماندن در طول اسکن بسیار مهم است، زیرا حرکت تصاویر را تار می کند. اگر این می تواند برای شما مشکل ساز باشد، به متخصص پزشکی هسته ای اطلاع دهید و آنها به شما کمک خواهند کرد.

یک کانولا (لوله پلاستیکی نازک) در رگ شما، معمولاً در بازو، وارد می شود و در طول اسکن در آنجا باقی می ماند. رادیودارو از طریق کانولا وارد خون می شود. دوربین گاما بالای بدن شما قرار می گیرد، اما شما را لمس نمی کند. تصاویری از کلیه های شما حدود ۲۰ دقیقه به طور مداوم گرفته می شود. بسته به مرکز رادیولوژی که در آن اسکن را انجام می دهید و دلیلی که برای اسکن ارجاع شده اید، ممکن است داروی اضافی از طریق کانولا داده شود. داروهای اضافی رایج مورد استفاده عبارتند از فروسماید (لاسیکس) و کاپتوپریل برای دیدن هر گونه انسداد روی تصاویر.

در پایان اسکن، ممکن است از شما خواسته شود که به توالت بروید و مثانه خود را خالی کنید، سپس برای ۲ دقیقه تصویربرداری مجدد برگردید. قبل از خروج از بیمارستان، کانولا برداشته می شود.

آیا اسکن هسته ای کلیه عوارض بعدی دارد؟

اگر دوز فروزماید یا کاپتوپریل داده شود، ممکن است لازم باشد مثانه خود را بیشتر از حد معمول در آن روز تخلیه کنید. مهم است که پس از انجام اسکن مایعات زیادی بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید. برخی از افراد پس از کاپتوپریل  افت فشار خون زیادی دارند. لطفاً اگر احساس سرگیجه، سبکی سر یا ناخوشی دارید، به کارکنان مرکز محل اسکن اطلاع دهید.

اسکن هسته ای کلیه چقدر طول می کشد؟

تقریباً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول خواهد کشید. زمان متفاوت است زیرا سرعت عملکرد کلیه ها برای هر فرد متفاوت است.

خطرات اسکن هسته ای کلیه چیست؟

هیچ خطر مرتبط شناخته شده ای در اسکن DTPA یا MAG3 وجود ندارد.

این آزمایش شامل تشعشعات ناچیز است که مشابه بسیاری از آزمایش‌های معمول تصویربرداری پزشکی است. مانند هر دارویی، احتمال کمی برای یک واکنش آلرژیک یا نامطلوب وجود دارد. لطفاً اگر هر گونه نگرانی دارید، این موضوع را با پزشک خود یا با کارکنان پزشکی هسته ای که اسکن را انجام می دهند، در میان بگذارید.

مزایای اسکن هسته ای کلیه چیست؟

این آزمایش اطلاعاتی در مورد خون رسانی، عملکرد و جریان ادرار از کلیه ها ارائه می دهد.

اسکن DTPA یا MAG3 می تواند به پزشک کمک کند تا به طور جداگانه عملکرد هر یک از کلیه های شما را ارزیابی کند و علت فشار خون بالا یا سایر نتایج آزمایش غیرطبیعی را جستجو کند.

سؤالات متداول اسکن هسته ای کلیه

نتیجه گیری

اسکن هسته ای کلیه، که به عنوان اسکن DMSA یا اسکن MAG3 نیز شناخته می شود، یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای ارزیابی عملکرد کلیه ها و تشخیص بیماری های کلیوی به کار می رود. این روش شامل تزریق ماده رادیواکتیو به بیمار و سپس تصویربرداری از کلیه ها برای مشاهده توزیع ماده رادیواکتیو است.

اسکن هسته ای کلیه می تواند برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری های کلیوی، از جمله عفونت کلیه، انسداد کلیه، تومورهای کلیه و مشکلات مربوط به پیوند کلیه مفید باشد. این روش اطلاعات دقیقی در مورد عملکرد هر کلیه به صورت جداگانه ارائه می دهد و  نسبتاً غیرتهاجمی است.

با این حال، اسکن هسته ای کلیه شامل قرار گرفتن در معرض تابش یونیزان است و ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد. قبل از انجام این روش، مهم است که با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای آن و همچنین در مورد هر گونه شرایط پزشکی یا دارویی که مصرف می کنید، صحبت کنید.