سنجش تراکم استخوان و چه افرادی باید آن را انجام دهند؟ در واقع سنجش تراکم استخوان نوعی معاینه است که با استفاده از آن می توان بیماری هایی مانند پوکی استخوان را تشخیص داد. در این معاینه از دوز بسیار پایینی از اشعه یونیزه به همراه اشعه ایکس برای تهیه تصاویر از قسمت هایی مانند ستون فقرات، لگن و زانو، استفاده می شود. این تصاویر درارزیابی خطراتی که سلامتی استخوانی بیمار را تهدید می کند، بسیار کاربردی هستند. در این مقاله قصد داریم با بهره گیری از دانش متخصصین بهترین مرکز پزشکی هسته ای در تهران، مرکز پزشکی هسته ای سارا سنجش تراکم استخوان را بررسی کنیم.
سنجش تراکم استخوان چگونه انجام می شود؟
در این روش تصویربرداری از پرتوهای اشعه ایکس برای عبور دادن از استخوان ها استفاده می شود. بخشی از آن توسط بافت نرم جب می شود اما بافت های سخت آن را جذب نخواهند کرد. با تفکیک میزان بافت نرم و سخت از هم می تواند عددی از تراکم استخوان بدست آورد. این عدد نشان دهنده تراکم مواد معدنی در استخوان های شما می باشد.
شما می بایست برای تصویربرداری روی تخت دراز بکشید. سپس یک ژنراتور که زیر بیمار قرار دارد، شروع به اسکن بدن بیمار می کند. حین ارزیابی پاهای بیمار درون یک بریس قرار می گیرند که باعث می شود باسن به سمت داخل بچرخد. ژنراتو یا ردیاب به آرامی بدن را اسکن می کند و هیچ دردی ندارد. با شروع اسکن، تصاویری روی مانیتور ظاهر می شوند که به تعیین وضعیت بیمار کمک می کنند.
اسکن سنجش تراکم استخوان یا BMD چیست؟
اسکن هسته ای استخوان یا همان سنجش تراکم استخوان یک شکل پیشرفته از فناوری اشعه ایکس می باشد که در آن اشعه ایکس جذب بدن می شود. با تابش و جذب اشعه ایکس، میزان تراکم استخوان ها سنجیده می شود و اندازه استاندارد تراکم استخوان با یک عدد مشخص می شود. در واقع این روش یک روش غیرتهاجمی است که برای تشخیص و معالجه بسیار کاربردی می باشد.
در تصویربرداری تراکم استخوان، فرد را در معرض اشعه ایکس و پرتوهای یونیزه قرار می دهند تا تصاویری از بدن او بگیرند. این تصاویربرداری بیشتر برای نواحی مانند لگن، ران و زانو مورد استفاده قرار می گیرد. از سی تی اسکن و سونوگرافی نیز می توان برای سنجیدن تراکم استخوان استفاده کرد اما تصویربرداری سنجش تراکم استخوان دقیق تر است و برای تشخیص مشکلاتی مانند پوکی استخوان کارایی بیشتری دارد.
موارد کاربرد
همانطور که پیشتر گفتیم این تصویربرداری جهت سنجیدن تراکم استخوان و تشخیص بیماری هایی مانند پوکی استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. با افزایش سن، خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش پیدا می کند. در سنین یائسگی زنان بیشتر درگیر پوکی استخوان می شوند. جالب است بدانید مردان به ندرت چنین مشکلی آنها را درگیر می کند. اغلب کودکان با این بیماری روبرو می شوند و علت آن نیز می تواند مربوط به وراثت یا شرایط سخت بارداری مادر باشد که روی جنین تاثیر خود را نشان می دهد.
با استفاده از تصویربرداری تراکم استخوان فرد خیلی زودتر از موعد و در مراحل اولیه می تواند مشکل خود را بشناسد. درمان را دنبال کند و از عوارضی مانند شکستگی استخوان پیشگیری کند. این بیماران برای کنترل پ.کی استخوان باید وزن خود را متعادل نگه دارند، مصف سیگار و الکل را قطع کنند و تغذیه خود را بهبود دهند.
به چه افرادی توصیه می شود؟
زنان یائسه که نشانه هایی از پوکی استخوان دارند. بدن این خانمها استروزن تولید نمی کند، به همین دلیل بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان و دیگر بیماری ها هستند.
افرادی که زمینه خانوادگی به همراه نشانه های مشکلات مفاصل و پوکی استخوان دارند.
افرادی که علائم بالینی بیماری هایی مانند روماتیسم، بیماری های کبدی و آرتروز دارند و استخوان آنها تحلیل می رود.
مصرف برخی داروهای ضدتشنج، داروهای تیروئید با دوز بالا و مسکن های قوی می توانند به مرور موجب از بین رفتن ساختار استخوان ها می شوند. در نتیجه پزشک برای اطمینان از وضعیت استخوانی آنها، سنجش تراکم استخوان را توصیه می کند.
افرادی که مبتلا به بیماری پرکاری تیروئید هستند.
بیمارانی که سابقه تروما، تصادف و یا مشکلات مشابه دارند.
افرادی که سابقه پرتونگاری دارند و شواهدی از پوکی استخوان در آنها دیده می شود.
ارزیابی شکستگی و وضعیت استخوان ها قبل و بعد ازدرمان
افرادی که قد آنها بیش از یک اینچ کوتاه می شود.
بیمارانی که کمردردهای غیرقابل تحمل را تجربه می کنند.
برای سنجش تراکم استخوان از چه تجهیزتی استفاده می شود؟
برای انجام سنجش تراکم استخوان از یک دستگاه مرکزی و برخی تجهیزات جانبی استفاده می شود. دستگاه های مرکزی معمولاً در بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرد. دستگاه های جانبی در کنار دستگاه مرکزی روی مچ، پاشنه و یا انگشتان پا بسته می شوند. این تجهیزات قابل حمل هستند و بیمار در صورت نیاز به جابجایی می تواند با همین تجیهزات جابجا شود.
آمادگی سنجش تراکم استخوان
سنجش تراکم استخوان به آمادگی خاصی نیاز ندارد، تنها کافیست ۲۴ ساعت قبل از تصویربرداری مصرف مکمل های کلسیم را قطع کنید.
سعی کنید یک لباس آزاد به تن داشته باشید و از پوشیدن لباس های دارای اجسام فلزی خودداری کنید.
اشیا فلزی مانند گیره فلزی، کلید، گوشواره و سایر اجسام مشابه را همراه خود حمل نکنید.
در صورتی که باردار هستید، پزشک یا تکنسین تصویربرداری را از وضعیت خود مطلع کنید. به این ترتیب تکنسین احتیاز های لازم را برای کاهش آسیب به جنین بکار می گیرد.