اسکن ونتیلیشن ریه نوعی تصویربرداری از ریه است که با کمک مواد رادیواکتیو انجام می‌شود. هدف از انجام این اسکن ارزیابی عملکرد ریه است که با کمک ردیاب‌های پرتو گاما با دقت بالاتری انجام می‌شود. در طی انجام اسکن از طریق یک ماسک، گاز رادیواکتیو تنفس می‌شود. مناطقی از ریه که تراکم موارد رادیواکتیو در آن بالا باشد به نام نقاط داغ و قسمت‌هایی که تراکم مواد رادیواکتیو کمتر باشد با رنگ روشن در تصاویر نمایش داده می‌شود و با نام نقاط سرد شناخته می‌شود. پزشک با بررسی این نقاط می‌تواند انسداد ریه، انواع بیماریهای ریه و همچنین عملکرد ریه را مورد ارزیابی قرار دهد.
دلیل انجام اسکن ونتیلیشن ریه
اسکن ونتیلیشن ریه معمولاُ برای تشخیص و بررسی لخته‌های خون و یا آمبولی ریه تجویز می‌شود. در برخی موارد نیز برای بررسی عملکرد ریه و سایر بیماریهای ریوی علاوه بر انجام اسکن پرفیوژن ریه انجام این اسکن نیز پیشنهاد می‌شود. بیمارانی که به اسکن ونتیلیشن ریه نیاز دارند عبارتند از:
- افرادی که علائم آمبولی و یا لخته‌ی خون در ریه را دارند، این علائم شامل ضربان قلب سریع، اختلال در تنفس و درد قفسه سینه است.
- افرادی که مبتلا به بیماریهای مزمن ریه مانند آمفیزم و یا COPD هستند.
- بیمارانی که دچار تومور و یا سایر انسدادها در قسمت‌های مختلف ریه هستند.
- بررسی عملکرد ریه پیش از جراحی ریه.
آمادگی پیش از انجام اسکن ونتیلیشن ریه
برای انجام این آزمایش نیاز به هیچ گونه رژیم غذایی و یا ناشتا بودن نیست. اگر باردار هستید به پزشک خود اطلاع دهید. در صورتی که در دو روز گذشته رادیوگرافی ریه نداشته‌اید در برخی موارد لازم است پیش از انجام اسکن ونتیلیشن ریه یک رادیوگرافی از ریه انجام دهید.
نحوه انجام اسکن ونتیلیشن ریه
روش انجام اسکن ونتیلیشن ریه به طور کلی توسط بیماران به خوبی تحمل می‌شود و حداقل خطر را به همراه دارد. ابتدا باید تمام جواهرات و یا هر شی فلزی که می‌تواند منجر به اختلال در نتایج شود را خارج کنید و لباس مخصوص اسکن را بپوشید. سپس یک ماسک به شما داده می‌شود که از طریق آن گاز ردیاب را تنفس می‌کنید. در برخی موارد ممکن است موارد رادیواکتیو ردیاب به صورت تزریقی به بدن شما وارد شود. سپس برای چند ثانیه باید نفس خود را نگه دارید تا عکس از ریه در حالی که نفس خود را حبس کرده‌اید تهیه شود. سپس می‌توانید به حالت معمول تنفس داشته باشید. تصاویر بیشتری در حین تنفس از ریه تهیه می‌شود. پس از اینکه تصاویر مورد نیاز تهیه شد، ماسک از صورت شما برداشته می‌شود و می‌توانید به صورت عادی نفس بکشید. موارد رادیواکتیو ردیاب به تدریج از ریه خارج می‌شود. ممکن است پس از اتمام اسکن ونتیلیشن ریه لازم باشد تا یک رادیوگرافی قفسه‌ی سینه انجام دهید.اسکن ونتیلیشن ریه یک آزمایش کاملاُ بدون درد است که در مدت زمان کوتاهی قابل انجام است.
مراقبت‌های پس از اسکن ونتیلیشن ریه
پس از انجام اسکن ونتیلیشن ریه، انجام اقدامات احتیاطی و مراقبت های بعدی برای اطمینان از بهبودی و سلامتی بهینه مهم است. اسکن ونتیلیشن ریه معمولاً برای ارزیابی عملکرد و سلامت ریه‌ها انجام می‌شود و مراقبت پس از اسکن برای یک روند بهبودی روان ضروری است. در ادامه چند نکته مهم برای مراقبت از تهویه ریه پس از اسکن وجود دارد:
- هنگام بلند شدن از میز آرام بلند شوید تا دچار سرگیجه نشوید.
- پس از اتمام اسکن باید چند دقیقه منتظر بمانید تا هرگونه علائم حساسیت نسبت به مواد رادیواکتیو در بدن شما مورد بررسی قرار بگیرد.
- به مدت یک الی دو روز باید مایعات بیشتری بنوشید. نوشیدن مایعات باعث می‌شود موارد ردیاب سریعتر از بدن شما خارج شوند.
- در صورتی که هرگونه علائم غیرطبیعی داشتید به تکنسین اطلاع دهید.
خطرات انجام اسکن ونتیلیشن ریه
در حالی که اسکن ونتیلیشن ریه به طور کلی بی خطر هستند، خطرات احتمالی مرتبط با این روش وجود دارد. مهم است که بیماران از این خطرات آگاه باشند تا در مورد لزوم اسکن تصمیم گیری کنند و اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهند. پیشنهاد می‌کنیم برای جلوگیری از عوارض و خطرات این اسکن حتما به بهترین مرکز پزشکی هسته ای مراجعه کنید. مواد رادیواکتیوی که برای انجام اسکن ونتیلیشن ریه استفاده می‌شود بسیار ناچیز است به همین علت نباید نگرانی در این مورد داشته باشید. به طور کلی عوارضی که ممکن است برخی از افراد پس از انجام این اسکن تجربه کنند شامل موارد زیر است:
- برخی از افراد ممکن است نسبت به مواد رادیواکتیو مورد استفاده واکنش‌ها آلرژیک نشان دهند (این عارضه در موارد بسیار نادر ممکن است رخ دهد).
- دراز کشیدن روی تخت برای اسکن برای برخی از بیماران ممکن است ناراحت کننده باشد.
- در صورتی که به برخی داروها، مواد غذایی و یا لاتکس حساسیت دارید پیش از انجام اسکن به تکنسین اطلاع دهید.
- اگر باردار هستید و یا حدس می‌زنید باردار هستید بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید. تماس با مواد رادیواکتیو حتی در مقادیر اندک می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
- اگر شیرده هستید تا چند روز پس از انجام اسکن نمی‌توانید به نوزاد خود شیر دهید بنابراین به این نکته توجه نمائید.
بررسی نتایج اسکن ونتیلیشن ریه
اگر ریه، در حین اسکن ونتیلیشن مواد رادیو ایزوتوپ کمتر از حد معمول دریافت کند ممکن است به دلیل یکی از این مشکلات باشد:
- انسداد راه‌های هوایی
- بیماریهای مزمن انسدادی ریه
- ذات الریه
- باریک شدن عروق ریوی
- التهاب ریه
- بیماریهای مزمن ترومبوآمبولیک ریوی
- کاهش توانایی عملکرد ریه