بیماری پارکینسون نوعی بیماری مرتبط با سیستم عصبی است که روی سیستم حرکتی فرد بیمار تاثیر می گذارد. این بیماری پیشرونده بوده و در ابتدا خود را با لرزش های کوچک در دست ها نشان می دهد. این لرزش ها به حدی ضعیف اند که فرد به سختی متوجه آن می شود. برای افراد این پرسش ها پیش می آید که راه های تشخیص بیماری پارکینسون چیست؟ آیا بیماری پارکینسون ارثی است؟ اسکن هسته ای در تشخیص این بیماری چه کاربردی دارد؟
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون سبب انقباض عضلات و سختی حرکت می شود. در ابتدا این بیماری چهره فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد و دست فرد تکان های زیادی ندارد اما با پیشرفت بیماری این علائم شدت می یابند. همچنین این بیماری تکلم فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و فرد آرام صحبت می کند.
دوپامین یکی از مهم ترین پیام رسانان در مغز است. این قسمت از مغز، تاثیر بسیار زیادی در تقویت حافظه، انگیزه و عملکرد فرد دارد. پایین بودن مقدار دوپامین مغز سبب کاهش اشتیاق و شوق فرد می شود هر چه سطح دوپامین مغز بالا باشد احساس لذت و رضایت فرد به مراتب بیشتر است.
این بیماری داروی خاصی ندارد اما با دارو درمانی و برخی جراحی ها که پزشک تجویز می کند می توان از پیشرفت بی رویه جلوگیری کرد.
علت بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون مربوط به اختلالات مغز است و در آن نورون های مغز با گذشت زمان ضعیف شده و از بین می روند. نورون ها وظیفه تولید دوپامین را برای انتقال پیام بر عهده دارند بنابراین تخریب آن ها سبب نقص در سیستم پیام رسان می شود. این عامل سبب آشکار شدن علائم پارکینسون می شود.
عوامل مختلفی هستند که در شدت بیماری تاثیر دارند؛ این عوامل عبارتند از:
- ژنتیک عاملی است که می تواند سبب این بیماری شود. البته در صورتی که همه ی افراد مبتلا به پارکینسون باشند ممکن است این عامل بصورت ارثی در فرد وجود داشته باشد.
- عوامل محیطی نیز می توانند یکی دیگر از عوامل ابتلا به پارکینسون شناخته شوند. وجود برخی سم ها در محیط زندگی یا کاری فرد می تواند عاملی برای پارکینسون باشد و باعث شود فرد به این بیماری مبتلا شود.
در مغز افرادی که به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند اتفاتی می افتد که علت آن ها هنوز نزد انسان مشخص نیست. این اتفاقات سبب بروز تغییرات زیر در مغز می شوند:
- ایجاد اجسام لویی: اجسام لویی ذرات میکروسکوپی هستند که درون سلول های مغز ظاهر می شوند و در صورت مشاهده آن ها در سلول های مغز می توان به مبتلا بودن فرد به پارکینسون شک کرد.
- آلفاسینوکلین نوعی پروتئین است که در اجسام لویی به میزان زیادی وجود دارد. این در حالی است که مواد بسیار زیاد دیگری نیز داخل اجسام لویی وجود دارند. علت این که این پروتئین ها اختلال ایجاد می کنند این است که سلول ها توانایی تجزیه آن ها را ندارند.
محققان امروزه این بیماری را بسیار مورد تحقیق قرار داده اند تا بتوانند عوامل دقیق و درمان آن را بیابند تا دیگر افراد کمتری به این بیماری مبتلا شوند.
تشخیص بیماری پارکینسون
تشخیص این بیماری در مرحله اول توسط پزشک انجام می شود. پس از انجام یک سری معاینات بالینی توسط پزشک انجام میگیرد. در صورتی که پزشک به مبتلا بودن بیمار مشکوک باشد و یا علائم پارکینسون را به طور راحت در وی مشاهده کند انجام اسکن DAT را تجویز می کند. این تصویر برداری تصاویری از جسم مختلط را که مسئول حمل و جابجایی دوپامین در مغز هستند در اختیار پزشک قرار می دهد.
استفاده از DAT-scan برای این بیماران یکی از بهترین روش های تشخیصی است. در این بیماران مقدار دوپامین مغز کاهش می یابد. در نتیجه در طی اسکن این نواحی به صورت کاهش جذب دارو نشان داده می شود.
اسکن DAT-scan
اسکن DAT-scan یک نوع از روش تصویر برداری است که به منظور به دست آوردن یک سری تصاویر از مغز انجام می شود. از طرفی بیماری پارکسینسون یک نوع بیماری است که از اختلالات عصبی نتیجه می دهد و می تواند باعث لرزش، کندی حرکات و سفتی عضلات شود.
در ابتدا پزشکی که مسئول انجام اسکن است دوز مناسبی از داروی ترودات را برای بیمار به داخل ورید او تزریق می کند. سپس به بیمار به اندازه ۴ ساعت اتراحت می دهد تا مایع وارد مغز او شود. سپس تصویر برداری به روش SPECT آغاز می شود. مدت زمان لازم به منظور انجام تصویر برداری ۳۰ دقیقه می باشد.
پس از آن که تصویر برداری به اتمام رسید تصاویر داخل نرم افزار های خاص قابل مشاهده هستند. تحلیل این تصاویر توسط پزشک هسته ای قابل انجام است.
یکی از نکات مهم این است که در این عکس برداری فضای عکاسی مانند ام آر آی تونلی نبوده و افرادی که فوبیای تونلی بودن محل عکسبرداری را دارند، به راحتی این اسکن را انجام می دهند.
اقدامات لازم قبل از DAT-scan
قبل از انجام اسکن دوپامین مغز صحبت در رابطه با تاریخچه بیمار ضروری است به عنوان مثال، برخی از داروها ممکن است در تصویربرداری تداخل داشته باشند و ممکن است نیاز به قطع آن باشد.
ماده رادیواکتیو که قبل از تصویربرداری به جریان خون بیمار تزریق می شود مدتی طول می کشد تا به مغز برسد خود اسکن می تواند ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.سپس اسکن مغزبه متخصص مغز و اعصاب ارسال میشود، که نتایج را برای بیمار توضیح دهد.
زمان مورد نیاز برای اسکن DAT-scan
این نوع اسکن زمانی در حدود نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه نیاز دارد، اما تصاویر تقریبا سه ساعت بعد آماده می شود. برای تهیه این تصاویر لازم است تا دو دوربین بر دور سر بیمار حرکت کند اما به هیچ وجه با سر بیمار برخورد نمی کند.
اقدامات لازم بعد از اسکن اسکن DAT-scan
دارویی که به بیمار برای اسکن تزریق شده است در مدت ۲۴ ساعت بعد از بدن بیمار دفع می گردد. به همین دلیل توصیه می شود تا افرادی که تحت اسکن هسته ای قرار گرفته اند تا ۱۲ ساعت از نزدیک شدن بیش از حد به کودکان و خانم های باردار جلوگیری کنند.
همچنین از این افراد درخواست می شود که به مدت یک روز در صورت امکان دستشویی خود را از بقیه جدا کنند یا اگر امکان این کار نبود پس از هر بار استفاده از دستشویی آن را ضد عفونی کنند.
سوالات متداول برای انجام اسکن DAT-scan
آیا برای انجام اسکن DAT-scan نیاز به ناشتا بودن است؟
خیر نیاز به ناشتایی نمی باشد، در مرکز پزشکی هسته ای سارا اطلاعات کامل در این زمینه در اختیار بیماران قرار می گیرد .
آیا خانم های باردار می توانند از این نوع روش تشخیصی استفاده کنند ؟
خیر ، خانم های باردار کاندید مناسبی برای انجام اسکن هسته ای نیستند، حتی در صورت شک به بارداری حتما به پزشک مربوطه اطلاع دهید .
خانم هایی که شیرده هستند، حداقل تا یک روز بعد از اسکن نباید به فرزند خود شیر بدهند .
کلام آخر
در آخر می توان گفت، اسکن هسته ای یکی از بهترین و البته دقیق ترین روش های تشخیصی است . بیماری پارکینسون که با کاهش سطح دوپامین مغز بروز پیدا می کند علاوه بر علائم آشکار، می توان با استفاده از اسکن هسته ای به نام اسکن DAT-scan به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.