اسکن پرفیوژن قلب یا همان اسکن تالیم قلب یکی از روش‌های مهم تشخیصی در پزشکی است که به پزشکان کمک می‌کند تا عملکرد و وضعیت خون‌رسانی به عضلات قلب را ارزیابی کنند. این تست تشخیصی برای بررسی میزان خون‌رسانی به عضلات قلب در حالت استراحت و فعالیت استفاده می‌شود و معمولاً برای تشخیص بیماری‌های عروق کرونر قلب و ارزیابی اثر درمان‌های قبلی انجام می‌گیرد. در این مقاله به تفصیل به معرفی این روش تشخیصی، نحوه انجام آن، دلایل استفاده و مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.
توضیحاتی مفید درباره اسکن قلب
اسکن پرفیوژن قلب چیست؟
اسکن تالیم قلب که با نام‌های اسکن پرفیوژن میوکارد یا اسکن هسته‌ای قلب نیز شناخته می‌شود، روشی غیرتهاجمی است که به کمک آن میزان خون‌رسانی به عضلات قلب (میوکارد) ارزیابی می‌شود. در این تست از ماده‌ای رادیواکتیو به نام تالیم (یا در برخی موارد سستامیبی) استفاده می‌شود که به داخل رگ‌های خونی تزریق می‌شود. سپس با استفاده از یک دوربین خاص (دوربین گاما) میزان تجمع این ماده در قلب بررسی می‌شود. این ماده به مناطق قلب که جریان خون بیشتری دارند جذب می‌شود و پزشکان می‌توانند نواحی با جریان خون کم یا مسدود شده را تشخیص دهند.
نحوه انجام اسکن پرفیوژن قلب
این تست در دو مرحله انجام می‌شود: مرحله استراحت و مرحله فعالیت.
- مرحله استراحت: در این مرحله، ابتدا به بیمار ماده رادیواکتیو تالیم تزریق می‌شود و سپس بیمار باید به مدت حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه منتظر بماند تا ماده در عضلات قلب پخش شود. پس از آن، بیمار در موقعیتی مشخص دراز می‌کشد و با استفاده از دستگاه گاما دوربین تصاویر از قلب بیمار گرفته می‌شود.
- مرحله فعالیت: در مرحله بعد، بیمار به وسیله دوچرخه ثابت یا تردمیل تحت فعالیت قرار می‌گیرد تا ضربان قلب افزایش یابد. در صورتی که بیمار به دلیل مشکلات پزشکی قادر به ورزش نباشد، از داروهایی مانند دوبوتامین برای شبیه‌سازی فعالیت قلب استفاده می‌شود. در این مرحله نیز پس از افزایش ضربان قلب، مجدداً ماده رادیواکتیو تزریق شده و تصاویری از قلب تهیه می‌شود.
دلایل استفاده از اسکن پرفیوژن قلب
پزشکان از اسکن تالیم قلب برای تشخیص و بررسی شرایط مختلف قلبی استفاده می‌کنند. برخی از دلایل اصلی برای انجام این تست عبارتند از:
- تشخیص بیماری عروق کرونر: اسکن تالیم می‌تواند به پزشکان کمک کند تا تشخیص دهند که آیا عروق کرونر (رگ‌های تغذیه‌کننده قلب) تنگ شده یا مسدود شده‌اند. در صورتی که خون کافی به عضلات قلب نرسد، این مشکل می‌تواند منجر به آنژین صدری (درد قفسه سینه) یا حمله قلبی شود.
- ارزیابی میزان آسیب به قلب پس از حمله قلبی: پس از وقوع یک حمله قلبی، ممکن است برخی از قسمت‌های عضلات قلب دچار آسیب شده باشند. اسکن تالیم به پزشکان کمک می‌کند تا میزان و مکان این آسیب را ارزیابی کنند.
- بررسی اثربخشی درمان‌های قلبی: بیمارانی که تحت درمان‌های مختلفی نظیر آنژیوپلاستی یا جراحی بای‌پس قرار گرفته‌اند، ممکن است برای ارزیابی موفقیت این درمان‌ها نیاز به انجام اسکن تالیم داشته باشند.
- تشخیص علت درد قفسه سینه: در برخی از موارد، بیماران از دردهای مکرر در قفسه سینه شکایت دارند. اسکن تالیم می‌تواند به پزشکان کمک کند تا علت این دردها را شناسایی کرده و تشخیص دهند که آیا این دردها ناشی از مشکلات قلبی هستند یا دلایل دیگری دارند.
مزایای اسکن پرفیوژن قلب
- تشخیص زودهنگام: یکی از بزرگترین مزایای اسکن تالیم این است که این تست می‌تواند مشکلات قلبی را در مراحل اولیه شناسایی کند و پزشکان را قادر می‌سازد تا درمان‌های مناسب را در سریع‌ترین زمان ممکن شروع کنند.
- غیرتهاجمی بودن: این روش تشخیصی بدون نیاز به عمل جراحی یا ورود ابزارهای تهاجمی به بدن انجام می‌شود و برای بیماران کم‌خطر است.
- اطلاعات دقیق: اسکن تالیم اطلاعات دقیقی در مورد نواحی مختلف قلب و میزان خون‌رسانی به هر قسمت فراهم می‌کند. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا درمان‌های مناسبی برای بیماران تجویز کنند.
معایب اسکن تالیم قلب
- استفاده از مواد رادیواکتیو: یکی از معایب این تست استفاده از مواد رادیواکتیو است که هر چند در دوزهای کم و بی‌خطر استفاده می‌شوند، اما برای برخی بیماران ممکن است نگرانی‌هایی ایجاد کند.
- زمان‌بر بودن: اسکن تالیم نسبت به برخی دیگر از تست‌های قلبی ممکن است زمان بیشتری ببرد. این موضوع می‌تواند برای برخی بیماران نگران‌کننده باشد.
- هزینه بالا: هزینه اسکن تالیم ممکن است نسبت به دیگر تست‌های تشخیصی قلبی بیشتر باشد و این موضوع می‌تواند بر دسترسی به این تست تأثیر بگذارد.
نکات قبل از انجام اسکن تالیم قلب
قبل از انجام این تست، پزشک نکاتی را به بیمار اعلام می‌کند که باید رعایت شود:
- ناشتا بودن: بیمار باید چند ساعت قبل از تست از خوردن و آشامیدن خودداری کند.
- قطع برخی داروها: در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار از مصرف برخی داروها خودداری کند، به‌ویژه داروهای قلبی که می‌توانند بر نتایج تست تأثیر بگذارند.
- پوشیدن لباس راحت: بیمار باید لباس‌های راحت بپوشد، زیرا در مرحله فعالیت نیاز به حرکت و ورزش دارد.
نتایج اسکن تالیم قلب
پس از انجام اسکن، پزشک تصاویر به‌دست‌آمده از قلب را بررسی کرده و نتایج را تفسیر می‌کند. نتایج این تست ممکن است به یکی از شکل‌های زیر باشد:
- نتایج نرمال: اگر تصاویر نشان‌دهنده جریان خون نرمال به تمام نواحی قلب باشد، نتایج نرمال در نظر گرفته می‌شود.
- کاهش جریان خون در حین فعالیت: اگر تصاویر نشان‌دهنده کاهش جریان خون به برخی نواحی قلب در هنگام فعالیت و افزایش جریان خون در حالت استراحت باشد، این نشان‌دهنده تنگی عروق کرونر است.
- کاهش جریان خون در هر دو حالت استراحت و فعالیت: این نتیجه معمولاً نشان‌دهنده آسیب دائمی به عضله قلب است که ممکن است ناشی از حمله قلبی قبلی باشد.
نتیجه گیری
اسکن تالیم قلب یک ابزار بسیار مؤثر و دقیق برای تشخیص و ارزیابی مشکلات قلبی به‌ویژه بیماری عروق کرونر است. این تست با ارزیابی دقیق خون‌رسانی به عضلات قلب می‌تواند به پزشکان کمک کند تا درمان‌های مناسب برای بیماران تجویز کنند و از بروز مشکلات جدی‌تر قلبی جلوگیری کنند.