اسکن پاراتیروئید یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی غدد پاراتیروئید استفاده می‌شود. این غدد کوچک در پشت غده تیروئید در گردن قرار دارند و نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم در خون دارند. در صورتی که بیماری پاراتیروئید مانند هیپرپاراتیروئیدیسم مشکوک باشد، اسکن پاراتیروئید می‌تواند به تشخیص این وضعیت کمک کند. در این مقاله، به طور کامل به بررسی اسکن پاراتیروئید، نحوه عملکرد آن و سوالات متداول درباره این آزمایش پرداخته می‌شود.
اسکن پاراتیروئید چیست؟
اسکن پاراتیروئید یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند تا غدد پاراتیروئید را پیدا کرده و عملکرد آن‌ها را ارزیابی کنند. این آزمایش به ویژه برای شناسایی رشد غیرطبیعی غدد پاراتیروئید مانند تومورهای خوش‌خیم یا غدد پاراتیروئید بیش‌فعال مفید است. این اسکن معمولاً زمانی توصیه می‌شود که بیمار علائمی مانند هیپرکلسمی (سطح بالای کلسیم در خون) داشته باشد که ممکن است ناشی از غدد پاراتیروئید بیش‌فعال باشد. این آزمایش معمولاً با دیگر آزمایش‌های تشخیصی ترکیب می‌شود تا تصویری دقیق‌تر از وضعیت بیمار به دست آید. بعد از اسکن، به خصوص اسکن هسته ای مراقبت های بعد از تصویر برداری و اسکن پزشکی را رعایت کنید تا دچار عارضه نشوید.
انواع اسکن پاراتیروئید
اسکن پاراتیروئید انواع مختلفی دارد که بسته به تشخیص پزشک از آن‌ها برای شناسایی مشکلات و اختلالات این غدد استفاده می‌شود. این اسکن‌ها ابزارهای بسیار مفیدی هستند که به پزشکان کمک می‌کنند تا با دقت بیشتر محل و اندازه غدد پاراتیروئید غیرطبیعی را شناسایی کرده و درمان مناسب را برنامه‌ریزی کنند.
بیشتر بخوانید: اسکن تیروئید
اسکن سِستامیبی (MIBI):
این اسکن رایج‌ترین روش برای ارزیابی غدد پاراتیروئید است. در این روش، یک ماده رادیواکتیو به نام تکنسیتیوم-99m-سِستامیبی در بدن تزریق می‌شود. این ماده رادیواکتیو توسط غدد پاراتیروئید جذب می‌شود و به این ترتیب امکان مشاهده آن‌ها با دوربین گاما فراهم می‌آید.
این اسکن به شناسایی غدد پاراتیروئید بزرگ‌شده، به‌ویژه ناشی از آدنوم‌های پارا‌تیروئیدی کمک می‌کند.
سونوگرافی پاراتیروئید:
اولتراسوند معمولاً به عنوان یک روش غیرتهاجمی اولیه برای ارزیابی غدد پاراتیروئید استفاده می‌شود. این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از غدد پاراتیروئید و بافت‌های اطراف استفاده می‌کند.
این روش به ویژه برای شناسایی تومورها یا کیست‌های بزرگتر پاراتیروئید مفید است و معمولاً در کنار سایر تکنیک‌های تصویربرداری به کار می‌رود.
سی تی اسکن (CT) پاراتیروئید:
در صورتی که سایر روش‌های تصویربرداری نتیجه قطعی نداشته باشند، ممکن است از اسکن سی‌تی استفاده شود. این اسکن تصاویری دقیق و مقطعی از ناحیه گردن ارائه می‌دهد و می‌تواند به شناسایی بافت‌های غیرطبیعی پاراتیروئید کمک کند.
یک نوع خاص به نام “اسکن سی‌تی پاراتیروئید” ممکن است با استفاده از ماده حاجب برای تقویت تصاویر انجام شود.
اسکن ام‌آر‌آی پاراتیروئید (MRI):
در بعضی از موارد، از ام‌آر‌آی برای ارزیابی اختلالات پارا‌تیروئیدی استفاده می‌شود. این روش از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری دقیق از گردن و ساختارهای اطراف استفاده می‌کند. این روش کمتر از سایر روش‌ها رایج است، اما در شرایط خاص که سایر آزمایش‌ها نتایج قطعی نداشته باشند، استفاده می‌شود.
اسکن اسپکت (SPECT):
این یک روش پیشرفته از اسکن هسته‌ای است که تصاویر سه‌بعدی فراهم می‌کند. وقتی که با اسکن سِستامیبای پاراتیروئید ترکیب شود، اس‌پی‌ئی‌سی‌تی می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر ضایعات پاراتیروئید کمک کند و به جراحان در شناسایی دقیق‌تر محل آن‌ها برای جراحی یاری رساند.
سی تی اسکن چهار بعدی:
این نوع پیشرفته‌تر از سی‌تی اسکن است که گاهی برای تصویربرداری از پاراتیروئید استفاده می‌شود. این اسکن بعد زمانی (بنابراین “4D”) را اضافه می‌کند و به درک بهتر تأمین خون به غدد پاراتیروئید و موقعیت‌یابی دقیق‌تر آن‌ها کمک می‌کند.
اسکن پاراتیروئید برای شناسایی چه مشکلاتی استفاده می‌شوند؟
اسکن پاراتیروئید انواع مختلفی دارد که برای شناسایی و ارزیابی مشکلات مختلف در این غدد استفاده می‌شود. این غدد کوچک، که در گردن قرار دارند، نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم و متابولیسم بدن دارند. در صورتی که مشکلی در عملکرد این غدد پیش آید، ممکن است باعث بروز اختلالاتی شود که نیاز به تشخیص دقیق و درمان دارند. در ادامه به بررسی مشکلاتی می‌پردازیم که اسکن‌های مختلف پاراتیروئید برای شناسایی آن‌ها استفاده می‌شوند.
۱. هایپرپاراتیروئیدیسم (Hyperparathyroidism)
هایپرپاراتیروئیدیسم زمانی اتفاق می‌افتد که غدد پاراتیروئید هورمون پاراتیروئید بیش از حد تولید می‌کنند. این حالت می‌تواند به افزایش سطح کلسیم خون منجر شود که به نوبه خود ممکن است باعث بروز مشکلاتی چون:
- سنگ کلیه
- پوکی استخوان
- خستگی مفرط
- مشکلات گوارشی
اسکن‌های پاراتیروئید مانند اسکن سِستامیبای پاراتیروئید (MIBI) و اسکن اسپکت (SPECT) برای شناسایی آدنوم‌ها (تومورهای خوش‌خیم) یا غدد پاراتیروئید بزرگ‌شده استفاده می‌شوند که اغلب عامل این بیماری هستند.
۲. آدنوم‌های پاراتیروئید
آدنوم‌ها تومورهای غیرسرطانی هستند که در غدد پاراتیروئید تشکیل می‌شوند. این تومورها معمولاً منجر به هایپرپاراتیروئیدیسم می‌شوند. اسکن‌های پاراتیروئید می‌توانند موقعیت و اندازه این تومورها را شناسایی کرده و به جراحان در انتخاب دقیق‌تر محل جراحی کمک کنند. اسکن سِستامیبای پاراتیروئید و اسکن اسپکت از جمله بهترین روش‌ها برای این کار هستند.
۳. کم‌کاری پاراتیروئید (Hypoparathyroidism)
کم‌کاری پاراتیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غدد پاراتیروئید به اندازه کافی هورمون پاراتیروئید تولید نمی‌کنند. این حالت می‌تواند باعث کاهش سطح کلسیم خون شده و علائمی مانند:
- گرفتگی عضلات
- تشنج
- بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن در انگشتان
اگر علائمی از کم‌کاری پاراتیروئید مشاهده شود، ممکن است نیاز به اسکن‌های پاراتیروئید برای ارزیابی عملکرد غدد و تشخیص علل احتمالی کم‌کاری باشد.
۴. کیست‌های پاراتیروئید
کیست‌های پاراتیروئید به تجمع مایع در داخل غدد پاراتیروئید اشاره دارند که می‌توانند عملکرد این غدد را تحت تأثیر قرار دهند. اولتراسوند و سی‌تی اسکن معمولاً برای شناسایی کیست‌ها به‌کار می‌روند و می‌توانند کمک کنند تا مشخص شود آیا کیست‌ها نیاز به درمان دارند یا خیر.
۵. شناسایی غدد پاراتیروئید اضافی
گاهی اوقات، افراد ممکن است دارای بیش از چهار غده پاراتیروئید باشند (که به آن‌ها غدد پاراتیروئید اضافی گفته می‌شود). این وضعیت ممکن است به مشکلاتی مانند هایپرپاراتیروئیدیسم و افزایش کلسیم منجر شود. اسکن سِستامیبای پاراتیروئید و اسکن اسپکت می‌توانند به شناسایی این غدد اضافی کمک کنند.
۶. سرطان پاراتیروئید (Rare)
سرطان پاراتیروئید یک وضعیت نادر است که ممکن است باعث تولید غیرطبیعی هورمون پاراتیروئید و اختلال در تعادل کلسیم بدن شود. در صورتی که پزشک مشکوک به وجود سرطان باشد، از اسکن‌های پیشرفته‌ای مانند سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی برای شناسایی توده‌های سرطانی و ارزیابی گسترش آن‌ها استفاده می‌کند.
اقدامات و آمادگی های قبل از اسکن پاراتیروئید
اقدامات قبل از اسکن پاراتیروئید به منظور اطمینان از دقت نتایج و کاهش خطرات احتمالی بسیار حائز اهمیت است. بیمار باید در صورت نیاز، داروهایی مانند داروهای ضد تیروئید یا مکمل‌های کلسیم را طبق دستور پزشک قطع کند. همچنین رعایت دستورات تغذیه‌ای، از جمله ناشتایی قبل از اسکن، الزامی است. ارائه تاریخچه پزشکی کامل و نتایج آزمایش‌های قبلی به پزشک نیز به تفسیر دقیق‌تر نتایج کمک می‌کند. پوشیدن لباس راحت و بدون فلز نیز از دیگر مواردی است که باید قبل از اسکن رعایت شود. همچنین مشاوره با پزشک برای پاسخ به هرگونه سوال یا نگرانی ضروری است. برای اطلاعات کامل تر مقاله آمادگی های قبل از انواع اسکن پزشکی را بخوانید.
نتیجه‌گیری
اسکن پاراتیروئید یک ابزار تشخیصی مفید برای ارزیابی عملکرد غدد پاراتیروئید و شناسایی ناهنجاری‌هایی مانند تومورها یا بیش‌فعالی است. این اسکن با ارائه تصاویر دقیق از غدد پاراتیروئید به پزشکان کمک می‌کند تا شرایطی مانند هیپرپاراتیروئیدیسم را تشخیص دهند. اگر شما علائمی مانند خستگی، سنگ‌های کلیوی یا درد استخوانی دارید، ممکن است اسکن پاراتیروئید برای کمک به شناسایی علت آن توصیه شود. حتماً با پزشک خود در مورد این آزمایش مشورت کنید تا تصمیم درستی در مورد اقدامات بعدی بگیرید.