کبد یکی از بزرگ ترین و مهم ترین ارگان های بدن می باشد. کبد به تولید پروتئین و کلسترول بدن کمک کرده و به این ترتیب به گوارش و هضم غذا کمک می کند. کبد وظیفه تبدیل غذا به انرژی را دارد و با همراهی طحال به عنوان یک فیلتر عمل کرده و مواد مضر را از بدن خارج می سازد. ولی در صورتی که به کبد آسیب برسد این مورد می تواند عملکرد کبد را تحت الشعاع قرار دهد. در این صورت برای بیمار اسکن کبد و طحال انجام می گیرد. این اسکن اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک قرار می دهد.
بیش تر بخوانید : اسکن بدن
تشخیص بیماری های کبد
برای ارزیابی سختی کبد، روش‌های غیرتهاجمی شامل تکانه نیروی تشعشعی آکوستیک (ARFI)، الاستوگرافی زمان واقعی (RT-E)، الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRE) و الاستوگرافی موج برشی (SWE) به همراه فیبرواسکن به کار می رود. از این دستگاه ها جهت ارائه اطلاعاتی در خصوص بافت همبند کبد است که با استفاده از خصوصیات فیزیکی کبد انجام می گیرد. البته به کارگیری این دستگاه ها بسته به نیاز هر کلینیک و مرکزی متفاوت است و ممکن است هر کدام از تعداد خاصی از این دستگاه ها استفاده نمایند.
این دستگاه‌ها که قابلیت اندازه‌گیری ویژگی‌های فیزیکی کبد را دارند، از گونه‌های متفاوتی از نشانگرهای زیستی یا بیومارکرها برای تعیین سیروز یا فیبروز پیشرفته استفاده می‌شود. شاخص نسبت آسپارات آمینوتراتسفراز به آلانین آمینوترانسفراز (AST/ALT) یا شاخص نسبت AST به پلاکت (APRI) ارائه می‌شود و با توجه به نتایج آزمایش خون نیز قابل محاسبه است. الگوریتم‌هایی نیز مانند فیبروتست وجود دارد که کاربرد گسترده‌ای ندارند. استفاده از ترکیبی از این آزمایش‌ها، به ویژه در صورت جامع نبودن یک آزمایش به تنهایی، نتایج متقنی را به دست می‌دهد.
با اسکن کبد می توان بسیاری از بیماری های کبد را تشخیص داد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- اکلستاز که به طور مثال می توان انسداد مجرای صفراوی را نام برد.
- التهاب کبد که مثال آن هپاتیت کبد است.
- وجود توده‌های زخم که داخل کبد ایجاد می شود همانند تومور
- گرفتگی کبد (ازکارافتادن قلب)
بیش تر بخوانید : اسکن تیروئید
اسکن کبد چیست؟
اسکن کبد از با کمک گرفتن از مواد رادیواکتیو به گرفتن تصاویری از کبد می پردازد. اسکن کبد و طحال دردی ندارد. این روش در اغلب موارد با نام اسکن کبد و طحال شناخته می شود زیرا طحال در نزدیکی کبد قرار دارد و در بیشتر موارد نیاز به بررسی آن می باشد.
اسکن کبد چگونه انجام می شود؟
از یک لوله باریک iv کمک گرفته می شود و رادیولوژیست مقدار کمی مواد رادیواکتیو را وارد جریان خون می کند. این ماده در کبد و طحال جمع آوری می گردد. دستگاه خاصی به نام دوربین گاما محل مواد رادیواکتیو را بررسی می کند. این وسیله به جمع آوری اطلاعاتی جزئی و تصاویر 3d می پردازد و چگونگی کارکرد کبد و طحال را مشخص می کند.
در مناطقی که مواد رادیواکتیو اجتماع کمی دارد به صورت مناطق تیره رنگ نشان داده می شود. مناطقی که مواد رادیواکتیو به اندازه کافی اجتماع یافته است به صورت مناطق روشن یا گرم شناسایی می شود. به این ترتیب می توان هر گونه تومور، هماتوم، کیست و یا آبسه ای را تشخیص داد.
همچنین با کمک تصاویر به دست آمده می توان اندازه و سایز کبد و طحال را بررسی کرد.
علل نیاز به اسکن کبد
اسکن کبد می تواند به تشخیص موارد و بیماری های زیر کمک کند:
- بررسی سرطان کبد، هپاتیت و سیروز کبدی
- بررسی هرگونه تومور، آبسه و کیست در کبد و طحال
- بررسی پیشرفت بیماری کبدی
- بررسی چگونگی روند بهبود کبد
- بررسی آسیب های وارده بر کبد و طحال در اثر تصادفات و آسیب
- اسکن برای بررسی هرگونه درد غیر طبیعی
آمادگی های قبل از اسکن کبد
مانند دیگر انواع اسکن که از ارگان های بدن انجام می گیرد، اسکن کبد و طحال هم نیاز به آمادگی های خاصی دارد. در زیر به برخی از این آمادگی ها اشاره می کنیم:
- در صورتی که به هرگونه داروی شیمیایی یا لاتس یا رنگ یا ید حساسیت دارید، پزشک را در جریان قرار دهید.
- جواهرات خود را در بیاورید.
- برای خوابیدن به پشت برای مدت ۳۰ دقیقه آمادگی داشته باشید.
مراقبت های بعد از اسکن کبد
زمانی که اسکن کبد انجام شد به مقدار کافی مایعات مصرف کنید و سپس به دست شویی بروید و مثانه خود را تخلیه کنید. به این ترتیب تمام مواد رادیواکتیو باقی مانده از بدن خارج می شود. بعد از اسکن کبد فرد می تواند به انجام فعالیت های روزمره خود بازگردد. در برخی موارد خاص بنا به توصیه پزشک شاید نیاز به استراحت باشد. اگر متوجه تورم و قرمزی در اطراف ناحیه تزریق مواد رادیواکتیو شدید، حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.
منبع : https://www.webmd.com/cancer/liver-spleen-scan#2