اسکن مجاری اشکی

اسکن مجاری اشکی روشی غیر تهاجمی و دقیق بوده که برای تشخیص انسداد مجاری اشکی و ظاهر آناتومیک آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تصاویر با استفاده از دوربین گاما گرفته می‌شود. برای تولید این تصاویر از مقدار کمی رادیواکتیویته استفاده می‌شود که به پزشک در تشخیص بیماری کمک می‌کند. بیمارانی که به دلیل انسداد مجاری اشکی، دچار ریزش اشک دائم از چشم ها هستند نیاز به بررسی دارند به همین علت به آنان انجام اسکن مجاری اشکی توصیه می‌شود. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی درباره اسکن مجاری اشکی برای شما بیان کنیم، پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

نحوه انجام اسکن مجاری اشکی

در بخش CT/ SPECT پزشکی هسته ای ۳ – ۴  قطره رادیوایزوتوپ با استفاده از یک پیپت در هر یک از چشمان بیمار قرار می‌گیرد. سپس اسکن مجاری اشکی انجام می‌شود. ردیاب رادیویی به دوربین گاما کمک می‌کند تا عبور قطرات را از مجرای اشک فرد دنبال کند. به این نکته توجه داشته باشید که قطره هیچ عارضه ای نداشته و در بینایی اختلالی ایجاد نمی‌کند. سعی کنید در طول انجام اسکن ثابت بمانید. در بیشتر موارد معمولا انجام این اسکن حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، اما در برخی موارد ممکن است ۱ ساعت طول کشد.  در طول انجام اسکن می‌توانید بدون این که روی نتیجه اسکن تاثیری بگذارد، چشمان خود را در صورت نیاز باز و بسته کنید. حتما برای انجام اسکن به بهترین مرکز پزشکی هسته ای مراجعه کنید.

نحوه عملکرد سیستم تخلیه اشک

اشک توسط غدد اشکی تولید می‌شود. غدد اشکی داخل پلک های فوقانی در بالای هر چشم قرار گرفته اند. اشک از غدد اشکی روی سطح چشم شما جاری می‌شود. ریزش اشک روی سطح چشم صورت می‌گیرد و به نقطه ای در گوشه‌های داخلی پلک‌های بالایی و پایینی ریخته می‌شود. پلک‌ها کانال‌های کوچکی دارند (کانالیکولی) که اشک‌ها را به کیسه‌ای که پلک‌ها به کناره‌ی بینی (کیسه اشکی) چسبیده‌اند منتقل می‌کنند. از آنجا، اشک از مجرای نازکریمال عبور می‌کند و به بینی شما تخلیه می‌شود. پس از ورود به بینی، اشک دوباره جذب می‌شود.

آمادگی های لازم قبل از انجام اسکن مجاری اشکی

قبل از انجام این اسکن نیاز است مراقبت هایی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم را رعایت کنید که عبارتند از:

• حتما چشم های خود را قبل از انجام اسکن با آب فراوان شستشو دهید.
• در صورتی که خانم هستید قبل از انجام این نوع از اسکن از آرایش کردن چشم های خود خودداری کنید.
• وجود یک نفر همراه برای بیماران مسن، کودکان، افراد معلول و کم توان ذهنی و یا بیماران بدحال الزامی می‌باشد.
• در صورتی که باردار هستید حتما به مسئول مربوطه این موضوع را اطلاع دهید.

راه های پیشگیری از انسداد مجرای اشک

در وهله اول، راه پیشگیری از عفونت چشم این است که نکات زیر رعایت شوند :

• از مالیدن چشم ها خودداری شود.
• دست ها به صورت منظم و کامل شسته شوند.
• وسایل آرایشی از جمله ریمیل و خط چشم خود را عوض کنید.
• لوازم آرایش خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• در صورت استفاده از لنزهای تماسی، طبق دستور سازنده باید از آن ها مراقبت کرد.
• متاویژن و دیگر مکمل های تقویت کننده نیز توصیه می‌گردد.

علائم بسته شدن مجاری اشک چیست؟

شایع ترین علامت یک مجرای اشکی مسدود شده چشم های آبدار و اشک جریان از چشم است. سایر نشانه های مجاری اشکی مسدود شده می تواند شامل موارد زیر باشد:

• قرمزی و سوزش چشم آسیب دیده
• مخاط یا تخلیه از چشم
• پوسته تشکیل شده در پلک ها
• عفونت های چشم مانند کونژکتیویت یا چشم صورتی
• تاری دید
• درد و تورم گوش داخلی چشم

ممکن است چشم های آبدار با علل عفونت سرد، سینوس یا عفونت چشم وجود داشته باشد که به مجاری اشکی مربوط نمی‌باشد. قرار گرفتن در معرض نور آفتاب نیز می‌تواند باعث انقباض بیش از حد شود. تورم در اطراف چشم و قرمزی چشم نیز ممکن است در نتیجه آسیب به چشم باشد، که ممکن است مجاری اشک را تحت تاثیر قرار دهد. اگر مجرای اشکی به علت عفونت باکتریایی مسدود شود، ممکن است همراه با علائم دیگر همچون تب نیز بروز کند.

مراقبت های پس از انجام اسکن

اسکن مجاری اشکی نیازی به مراقبت های خاصی ندارد اما حتما پس از انجام اسکن بیمار باید داخل چشم های خود را با آب فراوان شستشو دهید.  به این نکته نیز توجه داشته باشید که به مدت ۸ ساعت از نزدیک شدن به کودکان زیر ۱۲ سال و خانم های باردار خودداری کرده و حداقل ۱ الی ۲ متر فاصله را حفظ نمایید. همان طور که اشاره کردیم این اسکن برای زنان باردار مناسب نیست. مادران شیرده می‌توانند اسکن مجاری هسته ای انجام دهند اما از تماس نزدیک طولانی مدت با نوزاد به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت خودداری کنید. 

بیشتر بخوانید: اسکن پزشکی هسته ای

سوالات متداول

دلایل مسدود شدن مجرای اشکی چیست؟

یکی از علل اصلی مجاری اشک در بزرگسالان عفونت چشم ها، یا سیستم مجرای اشک آور است. آسیب یا ضربه به چشم نیز می تواند منجر به مسدود شدن مجرای اشکی شود. بینی شکسته می تواند مجاری اشک را نیز تحت تاثیر قرار دهد، همچنین  تروما و  خاک و  گردو غبار  نیز در بسته شدن مجاری اشک  تاثیر گذار است.

آیا اسکن مجاری اشکی محدودیت دارد ؟

بله  این  روش تشخیصی در افرادی که عفونت حاد چشم دارند و در خانم های باردار به هیچ وجه توصیه نمی شود لازم است تا از روش های دیگر تشخیصی استفاده شود .  همچنین در خانم های  شیرده از دوز بسیار کم دارو ها استفاده می شود تا اختلالی در روند شیر دهی ایجاد نشود.

روش انجام اسکن مجاری اشکی

لازم است تا قبل از  شروع اسکن  صورت و چشم ها  شسته شود  و بینی  به طور کامل تخلیه شود.  بیمار  باید روی  یک صندلی  مخصوص بنشیند و  سر خود را کمی به عقب متمایل کند .  سپس  لازم است تا گاز  بر  قسمت زیر  چشم ها  قرار دهید  تا از سرازیر شدن اشک روی گونه های خود  جلوگیری کنید.

سپس با کمک یک قطره چکان  در چشمان ، ماده رادیواکتیو در چشمان  ریخته می شود . سپس بیمار باید   در مقابل  یک دوربین  مخصوص  می نشیند و بینی خود را بر  روی آن قرار دهد . این اسکن  به مدت  بیست دقیقه  هر ۵ دقیقه  یک بار تکرار می گردد.